De Postcode Loterij is de op één na grootste loterij van Nederland. De loterij had in 2011 een omzet van 567 miljoen euro en heeft 2,4 miljoen deelnemers. De Postcode Loterij heeft sinds 1989 ruim 3,5 miljard euro uitgekeerd aan goede doelen. Maar dat is niet waarom de meeste mensen meespelen. Want de grootste reden om mee te spelen is angst. Angst dat jouw buren wel winnen en jij niet.
Wat als de buren wel winnen?
De Universiteit van Tilburg heeft onderzoek gedaan naar de redenen om met de Postcode Loterij mee te doen. Uit het onderzoek blijkt dat angst voor spijt dat men geen lot gekocht heeft een van de belangrijkste redenen is om mee te spelen. Dit komt doordat de prijzen gekoppeld zijn aan de postcode. Als de prijs op jouw postcode valt, maar je hebt geen lot, ben je zuur. En nog erger is het als de buren dan wél een lot hebben. Bij een andere loterij zal je immers nooit weten dat je gewonnen zou hebben als je had meegedaan.
Laat dit ‘wat als…’ gevoel nu net zijn waar de Postcode Loterij handig op inspeelt in haar radio en tv-commercials. Volgens de onderzoekers communiceert de Postcode Loterij in haar reclame-uitingen eigenlijk zoiets als: “U speelt niet mee, wat betekent dat u straks met lege handen komt te staan.” Sterker nog: uit het onderzoek komt naar voren dat de Postcode Loterij zelfs invloed heeft op het leven van mensen die niet gewonnen hebben doordat ze geen loten hebben gekocht.
Verleiding of misleiding?
De loterij gaat vaak nog verder dan alleen inspelen op het onderbuik gevoel van mensen. De Nationale Postcode Loterij is een vaste klant bij de Reclame Code Commissie. Vrijwel elke mailing leidt tot klachten. In totaal zijn er bij de Reclame Code Commissie sinds 2007 zestien klachten in behandeling genomen. Een deel daarvan is geheel of gedeeltelijk bewezen verklaard.
Onlangs leidde een klacht van een zestal ‘gedupeerden’ over de Gouden Munt-actie tot een veroordeling die wel eens grote gevolgen kan hebben voor toekomstige reclame-uitingen. In een brief van de Postcode Loterij stond dat de deelnemers na het insturen van een bon gegarandeerd een ‘fantastisch welkomstgeschenk’ zouden ontvangen, dat bij hun cadeau- en muntcode hoorde. Bij deze zes personen was dat een bedrag van 2500 euro. Volgens de Postcode Loterij ging het echter alleen om een kans om dat geld te winnen. Dat zou op de achterkant van de brief hebben gestaan. De rechter vindt dat de brief, het overzicht van de cadeaus en de ingestuurde bon niet naar de tekst op de achterkant verwijzen.
De rechter gelastte de Postcode Loterij zes klagers ieder de beloofde 2500 euro uit te keren. De Postcode Loterij heeft volgens de rechter ten onrechte laten doorschemeren dat ze die prijs zouden hebben gewonnen. Volgens de loterij hadden de klagers alleen maar een kans op de prijs.
Slechte verliezer
De Postcode Loterij is ook vaak verwikkeld in minder voor de hand liggende juridische zaken. Zo klaagde een vrouw uit Heusden de onderneming in 2006 aan nadat in haar straat een grote prijs was gevallen. En je raadt het al: de vrouw deed niet mee met de loterij. Zij stapte echter naar de rechter en stelde dat door haar postcode als winnend lotnummer te gebruiken zij bij de loterij betrokken werd, niet als winnaar, maar als verliezer. Volgens de vrouw had de Postcode Loterij hierdoor een inbreuk gepleegd op haar privacy en haar persoonlijke levenssfeer geschonden. Voornamelijk vanwege de indringende werkwijze van prijstoekenning, de openbaarheid en de ongewenste confrontaties hiermee achteraf. De Amsterdamse rechtbank stelde de slechte verliezer echter in het ongelijk.
